وقتی افسردگی از راه می‌رسد، دیگر هیچ چیز مثل قبل نیست. نمی‌توانید از رختخواب جدا شوید، از معاشرت با عزیزان‌تان هیچ لذتی نمی‌برید و حتی دوست ندارید فعالیت‌های مورد علاقه‌تان را انجام دهید. افسردگی بیش از پنجاه نشانه دارد، از احساس غم گرفته تا علائمی مثل خشم، اعتیاد به کار و کمردرد. علائمی که اصلاً فکرش را نمی‌کنید ربطی به افسردگی داشته باشد. افسردگی همه ابعاد زندگی شخص مبتلا را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مسئله فقط تغییر خُلق نیست. افسردگی اگر درمان نشود، حتی سلامت جسمانی شخص مبتلا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیماری‌های قلبی، دیابت، آرتریت روماتوئید و فشار خون. احتمال ابتلا به همه این بیماری‌ها در شخص مبتلا وجود دارد. به علاوه، از هر پنج شخص مبتلا به افسردگی، یک نفر اقدام به خودکشی می‌کند. پس افسردگی فقط به ناتوانی در انجام کارهای روزمره محدود نمی‌شود، بلکه جان فرد مبتلا را به خطر می‌اندازد. در ادامه، هر آنچه باید در مورد افسردگی، علائم و روش‌های درمان آن بدانید برای‌تان خواهیم گفت. با آسا کلینیک همراه باشید.
انواع افسردگی کدام است؟
افسردگی انواع مختلف دارد:
- اختلال افسردگی عمده (MDD): از مهم‌ترین علائمش خُلق افسرده و کاهش علاقه و اشتیاق به زندگی است.
- دیس‌تایمی یا افسرده‌خویی (Dysthymia): نوع خفیف افسردگی که اگر درمان نشود، به MDD تبدیل می‌شود.
- افسردگی پس از زایمان (Postpartum): هفته‌های بعد از زایمان بروز پیدا می‌کند.
- افسردگی سایکوتیک (Psychotic depression): با هذیان و توهم همراه است.
- افسردگی فصلی: با تغییر فصل و کوتاه شدن روزها شروع می‌شود و معمولاً در فصل بهار، بهبود پیدا می‌کند.
دلایل افسردگی چیست؟
همیشه یک دلیل مشخص برای ابتلا به افسردگی وجود ندارد، بلکه ممکن است این بیماری ریشه در عوامل مختلفی داشته باشد. در ادامه، از مهم‌ترین دلایل ابتلا به افسردگی برای‌تان گفته‌ایم.
ژنتیک
عوامل ژنتیکی در افسردگی نقش دارند. اگر یکی از والدین شما مبتلا به افسردگی باشد، احتمال ابتلا به این بیماری در شما نیز افزایش خواهد یافت.
هورمون‌ها
تغییرات هورمونی ممکن است باعث بروز افسردگی شود. برای مثلا، بارداری، یائسگی یا مشکلات تیروئید می‌توانند تنظیمات هورمون‌های بدن را بر هم بزنند و احتمال ابتلا به افسردگی را افزایش دهند. مثلاً در سنین قبل از یائسگی، ترشح هورمون تستسترون افزایش پیدا می‌کند و همین مسئله باعث بروز علائم افسردگی در آنان می‌شود.
تغییرات فصلی
تغییر فصل چرخه بیولوژکی (Circadian rhythm) بدن اشخاص را بر هم می‌زند و سبب بروز علائم افسردگی می‌شود. برای مثال، تغییرات فصلی چرخه خواب برخی از اشخاص را بر هم می‌زند، بی‌خواب یا پرخواب‌شان می‌کند، و به همین دلیل، باعث بروز خلق افسرده در آنان می‌شود.
استرس و تروما
تجربه‌های تلخی مثل فقدان، تروما، استرس مزمن و مورد سوء‌استفاده قرار گرفتن باعث بروز علائم افسردگی یا تشدید این علائم می‌شود. وقتی استرس داریم یا اتفاق تروماتیکی را تجربه می‌کنیم، ترشح هورمون کورتیزول افزایش پیدا می‌کند و همین هورمون ویرانگر بر انتقال‌دهنده عصبی سروتونین تأثیر می‌گذارد و باعث بروز علائم افسردگی می‌شود.
سوء مصرف مواد مخدر
میزان ابتلا به افسردگی در اشخاصی که سابقه مصرف مواد مخدر را در زندگی‌شان داشته‌اند بیشتر است. البته این رابطه دوسویه است؛ گاهی افسردگی شخص را به سوی مصرف مواد مخدر سوق می‌دهد. برخی از پژوهشگران نیز معتقدند افسردگی و مصرف مواد هر دو ریشه در مشکلی دیگر دارند.
علائم افسردگی چیست؟
غم و اندوه بخشی از انسان بودن است. مگر می‌شود کسی غم را در زندگی‌اش تجربه نکرده باشد؟ اصلاً غم واکنش طبیعی ما به وقایع دردناکی است که همه ما در زندگی‌مان تجربه‌اش کرده‌ایم. اما افسردگی چیزی فراتر از تجربه غم و اندوه است. از مهم‌ترین علائم افسردگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر اشتها، وزن و الگوی خواب
- مشکل در متمرکز، حافظه و تصمیم‌گیری
- احساس اضطراب و ناامیدی
- تحریک‌پذیری و بی‌قراری
- احساس پوچی و بیهودگی
- احساس غم و اندوه
- بی‌علاقگی به فعالیت‌های موردعلاقه
- سطح پایین انرژی و احساس خستگی
- کندی در صحبت کردن یا حرکت کردن
- مشکل خواب
- خستگی مزمن
- تجربه دردهایی مثل سردرد، کمردرد
- احساس شدید گناه
- گریه‌های ناگهانی و غیر قابل کنترل
- خشم ناگهانی
- اعتیاد به کار
- بروز افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی
افسردگی قابل درمان است
خوشبختانه، افسردگی قابل درمان است. روش‌های مختلفی برای درمان انواع افسردگی وجود دارد. روش درمان افسردگی باید متناسب با نوع افسردگی و علائم آن باشد. معمولاً ترکیبی از رواندرمانی، دارو درمانی و تغییر سبک زندگی به بهبود علائم افسردگی کمک می‌کند. در ادامه، در مورد درمان افسردگی مُفصل برای‌تان گفته‌ایم.
رواندرمانی برای افسردگی
وقتی در جلسه‌های رواندرمانی شرکت می‌کنید، علائم افسردگی را می‌شناسید، خودتان را درک می‌کنید، با این علائم کنار می‌آیید و در مسیر درمان قرار می‌گیرد.
دارو برای درمان افسردگی
داروهای بسیاری برای درمان افسردگی وجود دارد. البته بهتر است دارودرمانی با رواندرمانی همراه شود.
داروهای افسردگی به چند دسته تقسیم می‌شوند:
- داروهای ضد افسردگی غیرمعمول یا آتیپیک
- مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
- مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی‌نفرین (SNRIs)
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCAs)
برای مصرف داروهای ضدافسردگی، باید به روانپزشک مراجعه کنید. روانپزشک با توجه به نوع افسردگی و شرایط‌تان، مناسب‌ترین گزینه را برای‌تان تجویز می‌کند. البته ممکن است در این مسیر، آزمون و خطا نیز رخ دهد تا در نهایت، به دارویی موثر و با حداقل عوارض برسید. بنابراین اگر هنگام مصرف داروهای ضدافسردگی، حال‌تان بدتر شد یا احساس کردید دارو تأثیری نداشته است، به جای قطع مصرف آن، حتماً روانپزشک را در جریان حال‌تان قرار دهید.
تغییر سبک زندگی
در کنار رواندرمانی و دارودرمانی، باید تغییراتی را نیز در سبک زندگی‌تان ایجاد کنید. مثلا:
رژیم غذایی برای درمان افسردگی
مواد غذایی استرس‌زا را از رژیم غذایی‌تان حذف کنید. برای مثال، غذاهای فرآوری‌شده، الکل، کافئین و قند بر سلامت روان‌تان تأثیر منفی می‌گذارند. بنابراین یا مصرف‌شان را به حداقل برسانید یا این‌که کلاً از رژیم غذایی‌تان حذف‌شان کنید. غذای سالم بخورید، مثل میوه‌جات، سبزیجات، ماهی، بوقلمون، مرغ، حبوبات، آجیل.
ورزش برای درمان افسردگی
ورزش کنید. ورزش باعث بهبود خلق، کاهش میزان استرس و در نتیجه، بهبود علائم افسردگی می‌شود. ورزش مورد علاقه‌تان را انتخاب کنید و به طور مرتب انجامش دهید.
مدیریت استرس برای درمان افسردگی
استرس باعث تشدید علائم افسردگی می‌شود. اگر رژیم غذایی سالمی داشته باشید، مرتباً ورزش کنید، خواب کافی داشته باشید و داروهای ضدافسردگی را مرتب مصرف کنید، به مرور زمان، استرس‌تان نیز کاهش خواهد یافت. همچنین از درمانگرتان بخواهید، با توجه به شرایط و روحیات‌تان، تکنیک‌های مدیریت استرس را نیز به شما آموزش دهد.
سخن آخر
تا به این‌جا، با افسردگی، علائم، علل و روش‌های درمان آن آشنا شدید. افسردگی انواع مختلف دارد و در نتیجۀ عوامل مختلفی مانند ژنتیک، تغییرات هورمونی، تجربه تروما، استرس مزمن، بارداری و تغییر فصل رخ می‌دهد. افسردگی ابعاد مختلف زندگی شخص مبتلا را تحت تأثیر قرار می‌دهد، از این رو، بهتر است پس از مشاهده اولین علائم آن، به درمانگری حاذق مراجعه کنید تا تشخیص و درمان به موقع، از تأثیرات منفی آن بر زندگی‌تان و تشدید علائمش جلوگیری کنید.
