اضطراب چندین لباس دارد و برای دیدار با هر شخص و در هر موقعیت، لباس متفاوتی را به تن می‌کند. همه ما اضطراب را تا حدی تجربه می‌کنیم. اصلاً اضطراب جزو جدایی‌ناپذیر زندگی انسان است. اما گاهی اضطراب همراه با علائمش می‌آید، در روان ما جا خوش می‌کند و نه فقط قصد رفتن ندارد، بلکه روز به روز، ریشه‌هایش را به جای عمیق‌تری از روان ما می‌برد. در چنین شرایطی، ممکن است سر و کله اختلالات اضطرابی (Anxiety Disorders) پیدا شده باشد. نگرانی، ترس و وحشت چنان در شخص مبتلا اوج می‌گیرد که کیفیت ابعاد مختلف زندگی‌اش را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما اختلال اضطرابی چیست؟ انواع آن کدام است؟ علائم و روش‌های درمانش چیست؟ در ادامه این مطلب، هر آنچه باید در مورد اختلالات اضطرابی، انواع، علائم، دلیل و روش‌های درمان آن بدانید برای‌تان خواهیم گفت. با آسا کلینیک همراه باشید!
اضطراب چیست؟
اضطراب واکنش طبیعی بدن انسان به استرس است. اضطراب به شکل نگرانی و ترس در مورد آینده پدیدار می‌شود. «یعنی چی میشه؟!» برای مثال، فکر حضور در یک مصاحبه شغلی، جلسه کنکور یا حتی اولین قرار آشنایی می‌تواند درجاتی از اضطراب را در شما بیدار کند. چنین اضطراب‌هایی خوشایند نیست، اما می‌تواند انگیزه‌تان را برای تلاش و عمکلرد بهتر بیشتر کند. چنین اضطرابی ساده می‌آید و می‌رود. زندگی شما را مختل نمی‌کند. اما اگر این اضطراب شدید باشد و حداقل شش ماه طول بکشد، زندگی‌تان را مختل می‌کند و ممکن است مبتلا به اختلالات اضطرابی شده باشید.
اختلالات اضطرابی چیست؟
اختلالات اضطرابی (Anxiety Disorders) در دسته بیماری‌های روان قرار می‌گیرد و از رایج‌ترین انواع اختلالات هیجانی (Emotional Disorder) است. اختلال اضطرابی فراتر از نگرانی و ترس گاه و بی‌گاه است. زمانی می‌توانیم بگوییم پای اختلال اضطرابی در میان است که:
- اضطراب عملکرد و فعالیت‌های روزمره‌تان را مختل کرده است.
- به اتفاق‌ها و مسائل واکنش بیش از حد نشان می‌دهید.
- نمی‌توانید واکنش‌تان را به موقعیت‌های مختلف کنترل کنید.
وقتی ترس و نگرانی از حد می‌گذرد، فاصله‌تان با کار، درس، جمع‌های خانوادگی و دوستی و هر عامل اضطراب‌زای دیگری بیشتر می‌شود. به علاوه، اختلالات اضطرابی شما را از انجام کارهای مورد علاقه‌تان یا حتی کارهای معمولی و روزمره باز می‌دارد. مثلاً ممکن است اصلاً دل‌تان نخواهد سوار آسانسور شوید یا از خیابان رد شوید. اختلالات اضطرابی علائم فیزیکی نیز دارند، مثلاً افزایش ضربان قلب و تعریق!
احتمال ابتلا به اختلالات اضطرابی در همه اشخاص وجود دارد، اما انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) معتقد است زنان، در مقایسه با مردان، بیشتر دچار این اختلالات می‌شوند. شدت علائم اختلالات اضطرابی ثابت باقی نمی‌ماند، بلکه اگر درمان نشود، روز به روز، بدتر می‌شود. خوشبختانه روش‌های مختلفی برای درمان اختلالات اضطرابی و علائم آن وجود دارد.
انواع اختلال اضطرابی چیست؟
- اختلال پانیک (Panic Disorder): تجربه حمله‌های پانیک (Panic Attack)
- فوبیا (Phobia): ترس افراطی از یک جسم، موقعیت یا فعالیت
- اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder): ترس افراطی از قضاوت شدن در جامعه
- اختلال وسواس فکری عملی (Obsessive-Compulsive Disorder): بروز افکار غیرمنطقی که به تکرار رفتارها و اعمال اجباری می‌انجامد.
- اختلال اضطراب جدایی (Separation Anxiety Disorder): ترس از دست دادن یا جدایی از خانه یا اشخاص مورد علاقه
- اختلال اضطراب بیماری (Illness Anxiety Disorder): خود بیمارانگاری یا هیپوکوندریا
- آگورافوبیا Agoraphobia)): هراس از حضور در مکان‌های شلوغ
علاوه بر موارد بالا، اضطراب با یک سری از بیماری‌های جسمی و اختلال‌های روانی نیز ارتباط مستقیم دارد:
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): اضطراب پس از یک رویداد تروماتیک
- اختلال افسردگی ماژور: اضطراب از علائم مهم این نوع افسردگی است.
- بیماری‌های مزمن: برای مثال دیابت و بیماری مزمن اسندادی ریه (COPD) باعث بروز علائم اضطراب می‌شود.
- التهاب: اضطراب باعث بروز بیماری‌های التهابی مزمن، از جمله آرتریت، می‌شود.
- درد مزمن
علائم اختلال‌های اضطرابی چیست؟
ترس و نگرانی از شایع‌ترین علائم اختلالات اضطرابی هستند، اما علائم این اختلالات فقط به همین دو مورد محدود نمی‌شود. بی‌قراری، دشواری در تنفس، بی‌خوابی، ناتوانی در تنفس و تپش قلب! بسته به نوع اختلال اضطرابی‌تان، علائم متفاوتی را تجربه خواهید کرد. اصلاً گاهی احساس می‌کنید ارتباط بین بدن و روان‌تان قطع شده است.
از مهم‌ترین علائم اختلالات اضطرابی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وحشت، ترس و نگرانی
- احساس خطر
- مشکلات خواب
- احساس خستگی
- بی‌قراری
- تعریق، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن دست و پاها
- تنگی نفس
- تنفس سریع، متوالی و بیش از حد
- تپش قلب یا افزایش ضربان قلب
- لرزش
- خشکی دهان
- مشکلات گوارشی
- حالت تهوع
- انقباض عضلات
- سرگیجه یا احساس ضعف
- نشخوار فکری
- ناتوانی در تمرکز
دلایل ابتلا به اختلالات اضطراب چیست؟
دلیل اصلی ابتلا به اختلالات اضطراب مشخص نیست، اما برخی از عوامل در ایجاد این اختلال‌ها و تشدید علائم‌شان نقش دارند. در ادامه، از این عوامل برای‌تان گفته‌ایم.
- ژنتیک
- تجربه تروما
- تجربه سوء استفاده جنسی در کودکی
- شیمیایی مغز
- استرس‌های محیطی
- مصرف مواد یا الکل
- ابتلا به برخی از بیماری‌ها (بیماری‌های قلبی و ریوی و تیروئید)
- مصرف برخی از داروها
درمان اختلالات اضطرابی چیست؟
روش‌های درمانی مختلفی برای کنترل و درمان علائم اختلال‌های اضطرابی وجود دارد. معمولاً برای درمان اختلال‌های اضطرابی از ترکیب روان‌درمانی و دارودرمانی استفاده می‌شود.
برای درمان اختلالات اضطرابی، در قدم اول، به درمانگری مجرب مراجعه کنید. درمانگر، با توجه به نوع اختلال اضطرابی شما، از رویکردی مناسب استفاده می‌کند و روش‌های مدیریت این اضطراب را نیز به شما آموزش می‌دهد. همچنین اگر لازم باشد، درمانگر شما را به روانپزشک ارجاع می‌دهد تا در کنار جلسه‌های روان‌درمانی، داروهای لازم را نیز مصرف کنید. تنوع داروهای ضد افسردگی در بازار بسیار زیاد است و شما نمی‌توانید بدون تشخیص نوع اختلال اضطراب‌تان و بدون تجویز روانپزشک، از این داروها استفاده کنید.
روش‌های کنترل علائم اختلالات اضطرابی
- نوع اختلال اضطرابی‌تان را بشناسید. هر چه آگاهی‌تان در این باره بیشتر باشید، آمادگی‌تان برای کنترل علائم آن بیشتر می‌شود.
- جلسه‌های روان‌درمانی را جدی بگیرید و مرتباً در جلسه‌ها حاضر شود.
- مصرف کافئین را محدود کنید.
- الکل ننوشید.
- ورزش کنید و رژیم غذایی سالمی را در پیش بگیرید.
- خوب بخوابید. اگر مشکل خواب دارید، حتما این مسئله را با درمانگرتان در میان بگذارید. بی‌خوابی و اضطراب ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند.
- ژورنالینگ را جدی بگیرید. هر شب همه افکار و احساسات‌تان را بنویسید.
- افکار منفی‌نان را کنترل کنید.
- با دوستان و آشنایان‌تان معاشرت کنید.
سخن آخر
زندگی با اختلالات اضطرابی یا Anxiety Disorders کار ساده‌ای نیست. ترس و نگرانی مداوم خسته‌‌تان می‌کند و همه انرژی‌تان را هدر می‌دهد. اضطراب مقطعی غیر قابل اجتناب است و همه ما تجربه‌اش می‌کنم. اما اگر علائمی مثل نگرانی، هراس، بی‌قراری و تپش قلب پدیدار شوند و تداوم پیدا کنند، ممکن است به اختلالات اضطرابی مبتلا شده باشیم. اما جای نگرانی نیست! با مشاهده اولین علائم اختلالات اضطرابی، به درمانگر مراجعه کنید و در مورد علائم‌تان با او صحبت کنید. همین مراجعه اولین قدم برای رهایی از نگرانی و اضطراب است. با پیگیری درمان، به مرور زمان، می‌توانید از علائم این اختلال رها شوید و زندگی سالم و به دور از اضطرابی را در پیش بگیرید.
